23 Δεκ Η γέννηση του Χριστού
Του Βασίλη Κεχαγιά
Ίσως το σημαντικότερο και πλέον βέβαιο γεγονός της περιόδου, κατά την οποία γεννιέται ο Ιησούς, να είναι η σφαγή των νηπίων, όπως μας παραδόθηκε και από τους Ευαγγελιστές. Ο Ματθαίος μας πληροφορεί ότι μετά την επίσκεψη των μάγων στο θείο βρέφος, ο Ηρώδης πανικοβλήθηκε και διέταξε τη σφαγή όλων των νηπίων, κάτω των δύο ετών. Άρα, ασχέτως προς τα επισήμως θεωρούμενα, ο Χριστός πρέπει να γεννήθηκε κάπου στο 5 ή στο 4 π.Χ., αφού ο «βασιλιάς των Ιουδαίων», όπως τον αποκαλούσαν οι Ρωμαίοι τον Ηρώδη, διοίκησε από το 37 ως το 4 π.Χ. Το ημερολογιακό μπλέξιμο προέκυψε από την καθυστέρηση της διαμόρφωσης του ημερολόγιου, με βάση τη γέννηση του Χριστού, η οποία πραγματοποιήθηκε τον 6ο αιώνα.
Ο Ματθαίος υπήρξε απολύτως ιουδαϊκής καταγωγής, συνεπώς προσπάθησε εξ αρχής να συνδέσει τη γέννηση με τις υπάρχουσες προφητείες περί Μεσσία. Αναφορικά με τα γεγονότα της γέννησης, ο Ματθαίος παρέχει ελάχιστες πληροφορίες. Την τοποθετεί στη Βηθλεέμ και αμέσως μετά αναφέρεται στην προσκύνηση των τριών μάγων. Με τον όρο «μάγοι», μάλλον εννοούσε μελετητές ουράνιων φαινομένων, αστρονόμους δηλαδή και αναφέρει ότι οι μάγοι πήγαν σε οικία (όχι σε σπήλαιο) και δεν προσκύνησαν βρέφος, αλλά «παιδίον». Έτσι ερμηνεύεται και η εξοντωτική διαταγή του Ηρώδη, η οποία έλαβε χώρα στις οικίες. Οι βυζαντινοί υμνογράφοι συνέδεσαν το γεγονός της προσκύνησης με την οικονομία του Θεού, ο οποίος έτσι συμβόλισε το άνοιγμα προς τα Έθνη.
Μετά από την επίσκεψη των μάγων, ο Ματθαίος αναφέρεται στην ειδοποίηση του εξ ουρανού αγγέλου, ο οποίος προειδοποιώντας για την επικείμενη σφαγή, στέλνει τον Ιωσήφ και την οικογένειά του στην Αίγυπτο. Όταν επιστρέφουν, καταλήγουν στη Ναζαρέτ, προς πλήρωση και των σχετικών προφητειών.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς στέκεται πιο διαφωτιστικός και μας ενημερώνει ότι ο Ιωσήφ άφησε, αρχικά, τη Ναζαρέτ και μετέβη στη Βηθλεέμ, προκειμένου να απογραφεί. Η απογραφή πραγματοποιήθηκε κατόπιν εντολής του έπαρχου Συρίας Κυρήνιου και έπρεπε να γίνει στους τόπους καταγωγής. Είναι αυτός που αναφέρεται στη φάτνη (το δοχείο όπου τοποθετείται η τροφή των υποζύγιων), όπου εναποτέθηκε το θείο βρέφος, αλλά και στο χαρμόσυνο μήνυμα, το οποίο έλαβαν οι βοσκοί από τον Άγγελο.
Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μας πληροφορεί ότι η έλευση των μάγων στην Παλαιστίνη οφείλεται στην εμφάνιση ενός αστεριού, το οποίο έγινε ορατό στην Ανατολή και το οποίο τους οδήγησε έως τον τόπο όπου βρισκόταν ο Ιησούς, όπου και σταμάτησε την πορεία του. Οι εκκλησιαστικοί πατέρες συνέδεσαν αυτό το άστρο με την προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης «ανατελεί άστρον εξ Ιακώβ». Μέσα σε αυτήν τη συνάφεια, ο Ιουστίνος και ο Ευσέβιος Καισαρείας ερμήνευσαν τον αστέρα ως τη συμβολική παρουσία του Θεού. Πέρα από τη συμβολική διάσταση που απέδωσαν οι πατέρες, το άστρο της Βηθλεέμ δεν είχε πολλά κοινά με τα υπόλοιπα άστρα, ενώ διατυπώθηκε η θεωρία ότι δεν επρόκειτο για ουράνιο σώμα, αλλά για άγγελο Κυρίου. Η άποψη τούτη υιοθετήθηκε από την εκκλησιαστική τέχνη, η οποία παρουσίαζε, σε πολλές περιπτώσεις τον αστέρα ως άγγελο.
Την ύπαρξη του «άστρου λαμπρού» της Βηθλεέμ τη μελέτησαν, εκτός από τους θείους πατέρες, και πολλοί επιστήμονες. Οι τελευταίοι το εξέλαβαν είτε ως μετεωρίτη, είτε ως μετεωρολογικό φαινόμενο, είτε ως μετεωρολογικό φαινόμενο, είτε ως έκρηξη σουπερνόβα, είτε ως βροχή από διάττοντες αστέρες, είτε ως πλανήτη (με επικρατέστερο τον Κρόνο), είτε ως σύνοδο πλανητών, δηλαδή ευθυγράμμιση σε μια σειρά κάποιων αστέρων.
Τελικά, συνεχίζοντας τη συγκεκριμένη σκέψη, ο Κέπλερ ήταν αυτός που μάλλον βρέθηκε εγγύτερα στην αλήθεια, μιλώντας για τριπλή σύνοδο πλανητών, η οποία ιστορικά είχε καταγραφεί το 6 π.Χ., άρα χρονικά γειτνίαζε με το πραγματικό έτος γέννησης του Ιησού. Αφορούσε στους πλανήτες Άρη, Δία και Κρόνο, ωστόσο όλες οι θεωρίες παρέμειναν αδιακρίβωτες και δεν παρουσιάστηκε ολοκληρωμένη, πειστική εξήγηση.
ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΣ
Αντιθέτως προς τον Ματθαίο και τον Λουκά, οι Ευαγγελιστές Ιωάννης και Μάρκος δε μας παρέχουν ιδιαίτερες πληροφορίες για τη γέννηση κι έτσι μένουμε με ό,τι μας καταλείπουν οι Ματθαίος και Λουκάς, από τη διήγηση των οποίων προκύπτει η ακόλουθη σύμπτυξη: «Το 4 με 5 προ Χριστού, ο Ιωσήφ και η Μαρία αναγκάστηκαν να μεταβούν στη Βηθλεέμ, εξαιτίας του διατάγματος του Αυγούστου για την απογραφή των υπηκόων του στον τόπο καταγωγής τους. Η απογραφή έγινε για φορολογικούς λόγους την περίοδο κατά την οποία έπαρχος της Συρίας ήταν ο ανθύπατος Κυρήνιος. Εξαιτίας της κοσμοσυρροής την οποία προκάλεσε η απογραφή, ο Ιωσήφ και η ετοιμόγεννη Μαρία κατέφυγαν σε κάποιο στάβλο, όπου γεννήθηκε ο Ιησούς. Αμέσως μετά σπαργανώθηκε και τοποθετήθηκε σε μια φάτνη. Εκεί τον βρήκαν κάποιοι βοσκοί, οι οποίοι οδηγήθηκαν στο σπήλαιο, μετά από την εμφάνιση αγγέλου σε αυτούς. Οι βοσκοί οι οποίοι επισκέφθηκαν τη φάτνη διηγήθηκαν στη Μαρία όσα τους είχε πει ο άγγελος για τη γέννηση του Χριστού, ενώ την ίδια ώρα δοξαζόταν ο Χριστός από αγγέλους, έξω από τη φάτνη. Μετά από οκτώ ημέρες ο Ιησούς και η Μαρία πήγαν τον Ιησού στο ναό των Ιεροσολύμων. για την περιτομή και πρόσφεραν την απαραίτητη θυσία, όπως απαιτούσε ο Μωσαϊκός Νόμος και επέστρεψαν στο κατάλυμά τους. Εκεί βρήκαν την οικογένεια οι τρεις μάγοι, οι οποίοι έθεσαν στα πόδια του Χριστού «χρυσό, λίβανον και σμύρναν». Πριν από την προσκύνησή τους, είχαν επισκεφθεί τον Ηρώδη στο παλάτι του, όπου ζήτησαν πληροφορίες για το νεογέννητο βασιλιά. Αυτό ήταν το γεγονός που θορύβησε τον Ηρώδη και τον οδήγησε στη διαταγή για τη θανάτωση κάθε παιδιού ηλικίας ως δύο ετών. Ο Ιωσήφ, ειδοποιημένος από άγγελο, κατά τας γραφάς, πήρε την οικογένειά του και μετέβη στην Αίγυπτο, για να επιστρέψει και να εγκατασταθεί και πάλι στη Ναζαρέτ.
Η εορτή των Χριστουγέννων
Κατά τα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, τα Χριστούγεννα συνεορτάζονταν με τα Θεοφάνεια, την 6η Ιανουαρίου. Όμως, τον 4ο αιώνα, η Εκκλησία διαχώρισε τις δύο γιορτές και ο εορτασμός της γέννησης ορίστηκε για τις 25 Δεκεμβρίου. Στην πρώιμη χριστιανική τέχνη διαχωρίζεται σαφώς η γέννηση από το προσκύνημα των μάγων. Η θέσπιση των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου καθορίσθηκε από τον ορισμό του Ευαγγελισμού και τους εννέα μήνες κύησης, με βάση την 25η Μαρτίου. Ο διαχωρισμός των Θεοφανείων από τα Χριστούγεννα ξεκίνησε από τη Δύση και έπειτα επεκτάθηκε στην Ανατολή. Στη Ρώμη έχουμε μαρτυρία ότι από το 335 μ.Χ. συνεορτάζονταν στις 25 Δεκεμβρίου η γέννηση του Χριστού, η προσκύνηση των μάγων και η σφαγή των νηπίων και ο γάμος της Κανά.
Για πρώτη φορά τη γιορτή τη βρίσκουμε επισήμως καταχωρισμένη το 354. Από τους Ευσταθιανούς (αίρεση της εποχής ), οι οποίοι είχαν ιδιαίτερες επαφές με τη Ρώμη, η εορτή έγινε γνωστή στην Αντιόχεια, το 376. Την ίδια εποχή, το 379, ο Γρηγόριος Νανζιανζηνός έκανε γνωστή την εορτή στην Κωνσταντινούπολη, ενώ γύρω στα τέλη του 4ου αιώνα, ο Αστέριος Αμασείας την εισήγαγε στον Πόντο. Το 433 ο Κύριλλος την καθιέρωσε στην Αλεξάνδρεια, ενώ στα Ιεροσόλυμα καθιερώθηκε το 439. Από τον 6ο αιώνα και μετά, οπότε καταρτίσθηκε το εορτολόγιο, με βάση το έτος γέννησης του Χριστού, η 25η Δεκεμβρίου αποτέλεσε την επίσημη εορταστική μέρα των Χριστουγέννων, για όλον τον κόσμο. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι Αρμένιοι, οι οποίοι κράτησαν τη σύνδεση της γέννησης με τα Θεοφάνεια, πιστοί στα νάματα της πρώτης Εκκλησίας.
Στην πραγματικότητα, ο ορισμός του ετήσιου εορτασμού ορίσθηκε την ημέρα που οι παγανιστές πανηγύριζαν για τη γέννηση του θεού Ήλιου, ενώ ο Χριστός αποτελούσε το νέο ήλιο της δικαιοσύνης. Ήταν τα βρουμάλια, η γενέθλια ημέρα του Ήλιου, ουσιαστικά, συμπίπτοντας με τη χειμερινή ισημερία και ο Ευαγγελισμός ταυτίσθηκε με τη θεωρούμενη τότε ημέρα της εαρινής ισημερίας. Ένα μεγάλο μέρος σημαντικών χριστιανικών εορτών προήλθε από την αντικατάσταση παλαιότερων παγανιστικών τελετών, λατρείων ή συνηθειών.
Ημερολόγιο καταστρώματος
4-5 μ.Χ.
Πραγματικό έτος γέννησης του Ιησού, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, πάνω στα γραφόμενα του Ευαγγελίου
4ος αιώνας μ. Χ.
Συνεορτασμός Χριστουγέννων και Θεοφανείων
335
Βρίσκουμε για πρώτη φορά στη Ρώμη τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου
354
Επίσημος καταχωρισμός των Χριστουγέννων στο χριστιανικό ημερολόγιο, στις 25 Δεκεμβρίου
376
Τα Χριστούγεννα, ως εορτή, μεταφέρεται από τους Ευσταθιανούς στην Αντιόχεια
380
Τα Χριστούγεννα φτάνουν στον Πόντο
432
Εισαγωγή των Χριστουγέννων στην Αλεξάνδρεια
439
Στα Ιεροσόλυμα αρχίζουν να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα, στις 25 Δεκεμβρίου
6ος αιώνας
Επίσημη καταχώριση των Χριστουγέννων στο εορτολόγιο, το οποίο καταρτίσθηκε με βάση τη γέννηση του Ιησού
πηγή:www.makthes.gr